In gesprek met: Barbara Doeleman

Barbara’s mindfulness reis begint al op jonge leeftijd: “Ik ben ooit opgeleid als danseres en was tot mijn 18e vooral gewend om mijn lichaam te trainen. Mijn nieuwsgierigheid naar de training van de geest kwam pas later, toen ik met iemand in aanraking kwam die me vertelde dat je ook je mind kunt trainen. Dit maakte me nieuwsgierig. Ik ging me verdiepen in zenmeditatie en begon  trainingen te volgen. In het begin kwam ik vooral onrust, irritatie en ongemak tegen. Het was een soort ongemak dat ik nog niet kende, dit fascineerde me. Ik was tot dan toe vooral gewend om hard te werken en dit vroeg een hele andere aanpak! Ik voelde heel duidelijk dat ik hierin wat te leren en te ontdekken had. Dit was het moment dat ik besloot om mijn bewustzijnsreis te starten, waarvan mindfulnessbeoefening een wezenlijk onderdeel is. Ik begon met dagelijkse oefeningen en heb vervolgens op verschillende plekken ter wereld les mogen hebben bij de meest inspirerende leermeesters. Sindsdien is mindfulness eigenlijk altijd een rode draad in mijn leven geweest.” 

“Tussen een prikkel en een respons ligt een ruimte, en die ruimte geeft ons de vrijheid om te kiezen hoe we antwoord willen geven.” (Quote Victor Frankl) 

“Met mindfulness leer je die ruimte te benutten en niet meteen in een automatische reactie te schieten, maar vanuit een onderzoekende, liefdevolle houding te reageren, zonder meteen te oordelen. In essentie is mindfulness een wijze compassievolle relatie aangaan met het leven hoe het zich aandient. Mindfulness is niet gericht op het ‘fixen’ van een ervaring, maar het is de kwaliteit die nodig is om bij een ervaring aanwezig te blijven met open interesse en mildheid, zonder meteen te oordelen. Het helpt je om bewust te kiezen hoe je wilt reageren op ervaringen die aanwezig zijn. In die zin is mindfulness behoorlijk revolutionair.  

Mindfulness is geen staat van zijn, maar altijd relationeel: hoe verhouden we ons tot interne en externe ervaringen, tot onszelf en de wereld om ons heen? Het is enerzijds een vaardigheid die we kunnen trainen, maar mindfulness vraagt anderzijds ook om bereidheid: kies je ervoor om aanwezig te blijven bij een ervaring of beweeg je er liever van weg? Hiervoor is een onderzoekende en compassievolle houding nodig. Mindfulness is ook een vaardigheid die onder druk kan komen te staan door omstandigheden als stress, angst, vermoeidheid, pijn en onzekerheid. Juist in deze omstandigheden is het belangrijk om de ervaring met nieuwsgierigheid en mildheid tegemoet te treden. Uit onderzoek blijkt echter dat dit vaak de kwaliteiten zijn die als eerste verdwijnen wanneer we stress ervaren. Als we mindfulness kwaliteiten oefenen en verder ontwikkelen kunnen we het leven steeds beter ontmoeten zoals het zich aandient en leren we ervaringen te omarmen. Precies zoals ze zijn, zonder daar wat aan te willen veranderen. Zo kunnen verschillende ervaringen als diep verdriet en dankbaarheid naast elkaar bestaan.” 

“We weten inmiddels dat mindfulness een positieve invloed heeft op allerlei aspecten van ons mentale- en fysieke welzijn. Aandachtig aanwezig zijn zonder meteen te oordelen is hét fundament voor leren en ontwikkelen, voor gezonde relaties (met de ander én met jezelf) en voor compassie en altruïsme. Niet voor niets wordt in vele contemplatieve en filosofische wijsheidstradities het ontwikkelen van het vermogen om mindful present aanwezig te zijn aanbevolen. Het is mooi dat we inmiddels zover zijn dat oude wijsheid nu goed ingebed is in neurowetenschappelijke inzichten.

Op veel dingen in het leven hebben we weinig tot geen controle. Waar we wél invloed op hebben is hoe we omgaan met wat we tegenkomen in het leven en hoe we ons daartoe verhouden.

Mindfulness kan helpen om te leren houden van het leven dat we leiden, in plaats van te streven naar een leven waar we van houden. De onderzoekende kwaliteit van mindfulness draagt bij aan een onderzoekende houding die ons in staat stelt om situaties met een nieuwsgierige en open blik te bekijken. Hierdoor leren we ons vaardiger te verhouden tot en reageren op wat er op ons levenspad komt. Ondanks dat we weten hoe waardevol mindfulness als menselijke kwaliteit is, weten de meesten van ons ook hoe uitdagend het kan zijn om écht aandachtig aanwezig te zijn. Dit betekent namelijk ook met nieuwsgierigheid, mildheid en zorgzaamheid present zijn bij dat wat wat saai, lelijk of pijnlijk is.” Het is precies dáár waar volgens Barbara de kiem ligt voor transformatie en bevrijding.  

“Er schuilt altijd een verlangen achter waarom mensen nieuwsgierig zijn naar mindfulness. Voor de een is dit een verlangen naar meer mentale of innerlijke rust. Voor de ander is dit het verlangen om met meer aandacht aanwezig te zijn of zich te ontwikkelen in leiderschap.” Mindfulness is volgens Barbara een hele natuurlijke kwaliteit, waarvan het zaadje in eenieder van ons aanwezig is. “Het is aan ons of we ervoor kiezen deze kwaliteit te verwaarlozen of met liefdevolle aandacht verder te laten groeien en ontwikkelen.” 

Barbara heeft al duizenden mensen mogen trainen in mindfulness, compassie en leiderschap. Haar ervaring is dat mensen vaak beginnen aan een mindfulnesstraining met dezelfde mindset als waarmee ze aan andere dingen zijn begonnen (veel bereiken door heel hard werken, je best doen, stevige discipline, doorzetten). “Hoewel dit allemaal hele belangrijke kwaliteiten zijn, vraagt mindfulness een hele andere, mildere benadering. Als je hier geen reflectie op krijgt tijdens je beoefening is het risico dat je met diezelfde houding mindfulness oefening gaat trainen – door bijvoorbeeld te mediteren – en dat je daarmee juist patronen waar je last van hebt verstevigt in plaats van nieuwe échte mindfulnesskwaliteiten te ontwikkelen.” 

Barbara is daarom groot voorstander van een leraar zoeken als je mindfulness serieus verder wilt onderzoeken en ontwikkelen. “Ik heb zelf ontzettend veel geleerd van mijn leraren. Zonder hen had ik nooit de diepgang en essentie van mindfulness begrepen. Ik hoop een deel van deze wijsheid door te mogen geven aan andere mensen die meer mindful willen leven.” Een laagdrempelige manier om met een onderdeel van mindfulness aan de slag te gaan is door bewust te zijn van je zintuiglijke waarneming. “Onze mind kan tijdreizen. Dit is heel mooi en ook nodig, want dit stelt ons in staat om dingen te onthouden en te anticiperen op de toekomst. Tegelijkertijd is de realiteit dat we de helft van onze tijd ‘lost in thought’ zijn en niet aanwezig in ons lichaam. Dus als je merkt dat je veel in je hoofd zit zijn hier twee tips die je kunt toepassen om je zintuigen aan te spreken en je aandacht naar het hier en nu te brengen: 

• Voel heel bewust je beide voeten op de grond; 

• Luister aandachtig naar de geluiden die je om je heen hoort; 

• Doe dit één minuut en oefen dit regelmatig.” 

Een fijne manier om onder begeleiding met een onderdeel van mindfulness te oefenen is door het luisteren van een geleide meditatie. Hieronder vind je een link naar een aantal audiobestanden met verschillende geleide meditaties door Barbara. Ze nodigt je uit aanwezig te zijn bij dat wat je waarneemt. Vanuit nieuwsgierigheid, zonder oordeel. Luister je mee? 

Klik hier voor de audiobestanden.

Ben je nieuwsgierig geworden hoe je kwaliteiten van mindfulness kunt ontwikkelen en integreren in je leven? En gun jij jezelf een inspirerende leraar die je hierin begeleidt? Barbara deelt haar wijsheid vanaf 19 maart tijdens een 7-weekse mindfulnesstraining inclusief stiltedag op De Hoorneboeg. De training is voor iedereen toegankelijk, we hopen met een mooie diverse groep op bewustzijnsreis te gaan vanaf 19 maart. Reis je mee? 

Naast dat Barbara een (inter)nationaal veelgevraagd mindfulness trainer en inspirerend leraar is, begeleidt zij senior leiders in het verstevigen van eigentijds leiderschap. “Een van de kenmerken van goede leiders is dat ze met aandacht aanwezig kunnen zijn. Het zijn mensen die écht kunnen luisteren, voorbij hun eigen ego, bias en agenda. Ze bezitten het vermogen om nieuwsgierig te zijn en mensen en situaties te willen begrijpen. In essentie is goed leiderschap geworteld in mindfulness. Als leider heb je natuurlijk je doelen en targets, maar goed leiderschap vraagt je ook om naar achteren te kunnen stappen en het grotere belang in ogenschouw te nemen. Kun je empathisch mee resoneren met wat er gebeurt in de relatie, de maatschappelijke context en de omgeving zonder overweldigd te worden? Dit vraagt om een enorme ontwikkeling van bewustzijn en innerlijke balans. Het vraagt moed om datgene te doen wat echt nodig en behulpzaam is. Compassie is eigenlijk de moed om je hart toe te wenden naar dat wat moeilijk en pijnlijk is. Kan je dit dragen als leider?”