In gesprek met: Marieke de Zwaan

Marieke de Zwaan (Pomme Lifestyle) is opgegroeid in een gezin met sterke banden met de agrarische wereld. Ze studeerde in 2001 af de TU Delft en werkte aansluitend als architect voor verschillende multinationals. Tien jaar reisde ze vervolgens met haar man en 3 zoons over de wereld en woonde ze in Amerika, Australië en Brazilië. Tijdens haar reizen is ze door anders te gaan eten van een situatie van chronische ziekte (burn-out, migraine) naar een staat van optimale vitaliteit getransformeerd. Marieke heeft verschillende opleidingen gevolgd op het gebied van voeding, vitaliteit en systemische dynamieken. Inmiddels begeleidt ze alweer ruim tien jaar mensen die tegen persoonlijke vraagstukken aanlopen.

Hoe heeft voeding aan je herstel van chronische migraine en burn-out bijgedragen?

“Ik ben eigenlijk altijd al een foodie geweest, niet eens vanuit gezondheid-perspectief. Toen ik gezondheidsklachten ervaarde, ben ik uit nieuwsgierigheid langzaam dingen gaan veranderen. Ik ervaarde meteen sensaties, zag mijn huid zichtbaar veranderen en kreeg meer krullen. Steeds meer begon ik verandering van binnenuit te ervaren. Ook ging ik inzien dat gezond en lekker eten samen kan gaan, dit was een belangrijk inzicht. Toen ik verhuisde van Perth naar Rio de Janeiro, besefte ik na een tijdje dat ik al een hele tijd geen migraine had gehad. Ik ging steeds meer de link leggen tussen de aanpassingen in mijn voedingspatroon en de klachten die ik ervaarde. Ik ging steeds meer dingen proberen en ging erover delen. Mensen werden enthousiast, er ontstond een levendige community van mensen die betrokken raakten: pure magic! Terwijl ik al een tijdje voelde dat ik met werk niet op het juiste pad zat, ervaarde ik steeds meer: dit is wat ik te doen heb. Voeding was en is hiermee een belangrijke rode draad in mijn leven.”

Welke waarde heeft voeding voor jou in je huidige dagelijkse leven?

“Voeding staat voor mij gelijk aan leven, het is levensenergie. Het is de essentie van ons bestaan. Alles wat leeft heeft bewustzijn, als je dit eenmaal inziet, dan ga je als vanzelf ook het belang van voeding in je dagelijkse leven voelen. Ook al heb ik zelf een druk leven met drie pubers, ik maak van voeding een prioriteit. Het is voor ons een moment van samenzijn. Ook al lukt dit niet elke dag van de week (ik ben zelf verre van perfect en maak ook regelmatig ongezonde keuzes), we streven ernaar om zeker een paar dagen per week samen aan de keukentafel te eten. Het is een verbindend moment, waarin we bewust vertragen en echt contact met elkaar maken.”

Wat is de impact van voeding op onze algehele gezondheid?

“Voeding gaat over vitaliteit, veerkracht en levensenergie. Iedere vorm van voeding, of het nu dierlijk of plantaardig is, vormt een directe verbinding met de wereld om ons heen. De oorsprong van onze voeding is zo belangrijk. Onze voedingsbodem is ontzettend bijzonder, het is de kringloop van het leven. Het staat voor verbondenheid met het grotere geheel en spreekt alle lagen van ons bewustzijn aan. Zelfs de bereiding van ons eten is van invloed op onze gezondheid. Al je zintuigen worden aangesproken tijdens het bereiden van een maaltijd, het is een mindful moment als je aanwezig en verbonden bent met wat je aan het doen bent. Alles is van invloed: van welke producten we in ons mandje stoppen, hoe we onze groente wassen, hoe we onze aardappelen schillen, tot waar en hoe we onze maaltijd nuttigen. Neem het voorbeeld van aardappelen schillen: als je dit regelmatig doet, onderhoud je hiermee je fijne motoriek. Kijk maar eens naar de mooie handen van oude vrouwtjes.. Ik ben ervan overtuigd dat de sleutel naar een betere gezondheid ligt in ons voedsel als iets levends zien en ons opnieuw leren verwonderen over de rijkdom van onze voedingsbodem vol biodiversiteit die ons voedt en verbindt met de aarde.”

Hoe integreer je systemisch werk in de boodschap die je uitdraagt?

“Ik gebruik hiervoor altijd de metafoor van de natuur. Klachten ontstaan nooit voor niets, net zoals onkruid vervullen ze een bepaalde functie, iedere klacht vertelt een verhaal. Als je signalen negeert gaan ze woekeren. Een mooi voorbeeld van de wonderen van de natuur is het ondergrondse communicatiesysteem dat bomen en planten met elkaar verbindt, ook wel het ‘Wood Wide Web’ genoemd. Wanneer het leven van een boom ten einde loopt, geeft hij bijvoorbeeld zijn laatste voedingsstoffen af aan de jongste bomen om zich heen. De boom is in staat om via een ondergronds netwerk (het ‘wood wide web’) te herkennen waar zijn ‘kindjes’ zich precies bevinden. Fantastisch toch! Ik geloof dat wij mensen, net zoals de natuur voedingsstoffen doorgeeft aan de volgende generatie, op onze manier ook ‘voedingsstoffen’ doorgeven in de vorm van waarden, tradities en patronen. Onze banden met de generaties voor ons zijn niet zichtbaar, maar diep verankerd en geworteld in ons. Ik maak mensen hiervan bewust door erover te delen en maak soms ook gebruik van voedingsopstellingen. Ik stel ze vragen over de generaties die hen voor zijn gegaan, bijvoorbeeld of er tekort was in de familie in tijden van oorlog. Op onbewust niveau kan dit in iemands dagelijks leven van grote invloed zijn. Waar zit de echte honger? Wat is de wond? Door systemische bewustwording te creëren kunnen mensen loslaten wat niet van hen is, weer ten volle in het leven staan en profiteren van de levensstroom die voor hen bedoelt is.

Wat kunnen we wat jou betreft van andere culturen leren als het gaat om voeding?

“Inheemse culturen, zoals de Aboriginals in Australië, baseren hun voedselverzameling en -bereiding op eeuwenoude kennis van de natuur. Ze maken gebruik van rituelen rond de jacht en het verzamelen van eten, waarbij de gemeenschap samenkomt om te vieren wat de aarde biedt. Hiermee versterken ze niet alleen hun band met de natuur, maar ook met elkaar. Misschien herken je zelf ook wel tradities binnen je familie. Zoals samen eten plukken en het vervolgens samen bereiden tot een product of maaltijd. Dit soort rituelen en bezigheden rondom voeding geeft betekenis en zorgt voor verbinding. Daarnaast speelt de invloed van omgeving ook een rol. Ik heb op meerdere plekken in de wereld gewoond met mijn gezin. Mijn kinderen aten regelmatig spruitjes toen we in Rio de Janeiro woonden, maar zodra we een tijdje in Nederland gesetteld waren lustten ze deze groene vitaminebommetjes niet meer. Het maakte me bewust van de invloed van de omgeving op de voedingskeuzes die we maken.”

Wat is het belang volgens jou van ‘eten volgens de seizoenen’?

“Ik geloof dat lokale voeding binnen het seizoen heel goed in staat is ons te voorzien van de brandstof die wij nodig hebben. Zo vind je in de herfst verwarmende producten zoals pompoen en knolselderij die ons helpen ons immuunsysteem te versterken en in de lente zijn er allerlei bladgroenten en kruiden vol met vitamines en mineralen die ons helpen onze energie aan te vullen. En misschien herken je wel dat je in de zomer aan andere producten en voedingsstoffen behoefte hebt dan in de winter? Dat is hoe de natuur werkt. Het is waar we ten diepste mee verbonden zijn.”

Wat is een praktische tip die je kunt meegeven waardoor mensen op een laagdrempelige manier een verandering kunnen aanbrengen in de relatie die ze met voeding hebben of waardoor ze kunnen inventariseren/ reflecteren welke relatie ze met voeding hebben?

“Alles start wat mij betreft met bewustzijn. Stap 1 is jezelf afvragen: wat stop ik eigenlijk in mijn mandje? Een laagdrempelige vervolgstap is om zoveel mogelijk onbewerkte producten te eten. Een handige richtlijn hierbij is om producten te kiezen zonder etiket of een etiket met maximaal vijf ingrediënten waarvan je weet wat het is bevatten. Het begint bij begrijpen wat je in je mandje stopt, wat er op je bord ligt en wat je eet. Kijk ook eens naar de kleuren die je op je bord ziet. Zie je alle kleuren van de regenboog op je bord? Dan voorzie je je immuunsysteem van alle bouwstoffen. Een andere tip is om de keukentafel te zien als het centrum in huis waar alles samenkomt. Neem de tijd om de tafel te dekken en steek kaarsjes aan. Hierdoor creëer je een bewust moment om samen te eten en met elkaar te verbinden.”

Welke boodschap of welk belangrijk inzicht wil je mensen meegeven?

“Ik gun mensen dat ze de liefde voor voeding weer terugkrijgen. In Nederland is alles gericht op snel, gemakkelijk en goedkoop. Supermarkten spelen hier handig op in. De valkuil van gemak is echter dat we voorbij gaan aan alles wat zo wezenlijk is aan voeding. We gaan voorbij aan de essentie. Als mensen zeggen ik heb niets met eten, dan ben je eigenlijk ook een beetje de verbinding kwijt met jezelf. De belangrijkste boodschap die ik wil meegeven is dat we moeten afstappen van de theoretische benadering van voeding. We zijn continue op zoek naar het perfecte dieet, leren alles over nutriënten en richten onze aandacht vooral op wat we beter niet kunnen eten. Hierdoor schieten mensen in een kramp en gaan ze denken en handelen vanuit een tekort ‘ik moet dit mijn hele leven volhouden’. Dit is nooit hoe voeding bedoelt is. Mijn boodschap is dan ook, doe wat werkt voor jou. Volg jou pad. Ons lichaam heeft een sterk instinctief vermogen en kan precies aanvoelen welke voeding het nodig heeft. Kijk maar eens naar jonge kindjes, die zijn vaak intuïtief heel goed in staat wat ze nodig hebben. Helaas kan bewerkte voeding, dit instinctieve systeem verstoren en ervoor zorgen dat we de signalen die ons vroeger naar gezonde, voedzame opties leidden, niet meer goed herkennen. Als we ons meer bewust worden waar onze voeding vandaan komt en hoe onze voeding verbonden is met onze essentie kunnen we opnieuw écht leren luisteren naar de signalen die ons lichaam geeft en wat het nodig heeft.”

Redactie: Lauren Siemerink
Foto’s: pommelifestyle.com, Unsplash